Midilli Deprem Fırtınası 2023 · Ne Kadar Sürecek? · Büyük Deprem Olacak Mı?

Deprem etkinliği açısından yoğun geçen 2022’nin ardından, 2023 yılı da hareketli başladı. 7 Ocak sabahı saat 04:52’de Ege Denizi’ndeki Midilli Adası’nda 5,1 büyüklüğündeki sarsıntı ile Midilli deprem fırtınası başladı. Bu sarsıntıyı, aynı gün sabah 09:39’da meydana gelen 5,0 büyüklüğündeki deprem takip etti. 7 Ocak’tan bu yazıyı kaleme aldığım 15 Ocak tarihine kadar, bölgede irili ufaklı yüzlerce deprem meydana gelirken, başlıca depremler şu şekildeydi:

• 7 Ocak 2023 04:52: Mw 5,1
• 7 Ocak 2023 05:54: Mw 4,1
• 7 Ocak 2023 09:39: Mw 5,0
• 9 Ocak 2023 13:56: Mw 4,2
• 10 Ocak 2023 10:38: Mw 5,1
• 12 Ocak 2023 12:27: Mw 4,0
• 12 Ocak 2023 21:06: Mw 4,0

Görüldüğü gibi ~5 büyüklüğünde 3 deprem ve ~4 büyüklüğünde 4 deprem meydana getiren Midilli deprem fırtınası, 15 Ocak 2023 tarihi itibarı ile, ilk günlerdeki etkinliğini azaltsa da, halen devam ediyor. Peki, deprem fırtınası nedir? Deprem fırtınasından sonra daha büyük bir deprem gelir mi? Gelin, bu sorulara cevap verelim:

Deprem Fırtınası Nedir?

Deprem fırtınası, sınırları belirli ve genellikle dar bir bölgede, birkaç gün ile birkaç hafta arasında değişen sürelerde meydana gelen, öncü ve artçı sarsıntı hareketliliği gözlemlenmeyen, çoğunlukta orta büyüklükte depremleri aşmayan seri depremler olarak açıklanır.¹ Deprem fırtınaları sırasında çoğunlukla büyük bir deprem meydana gelmez. Ülkemizde deprem fırtınaları, 5 – 5,5 büyüklüğünde birkaç deprem ve zaman olarak bunların öncesinde, esnasında ve sonrasında kümelenmiş daha küçük depremler şeklinde gerçekleşir.

2017 Ayvacık Deprem Fırtınası

2017 yılının Şubat ayında, Midilli Adası’nın hemen kuzeyinde, Çanakkale’nin Ayvacık ilçesi açıklarında Ege Denizi’nde bir deprem fırtınası meydana gelmişti. Bu deprem fırtınası esnasında, 3 tanesi ~5 büyüklüğünde, 20 tanesi ~4 büyüklüğünde olmak üzere toplam 1500’e yakın sarsıntı meydana gelmiş ancak ardından büyük bir deprem gelmemişti. Deprem fırtınası, kendiliğinden sönümlenmişti.

2005 Karlıova Deprem Fırtınası

2005 yılında, son büyük depremini 1784 yılında yaşamış Bingöl – Karlıova bölgesinde peşpeşe 5,7, 5,9 ve 5,5 büyüklüğünde 3 deprem gerçekleşmiş,² bunlara birçok küçük deprem eşlik etmişti. Bölgede büyüklüğü 7’nin üzerinde bir deprem beklendiği için bu depremler korku yaratmış ancak bu depremlerin ardından beklenen büyük deprem gerçekleşmemişti.

Özetle, ülkemizdeki deprem fırtınaları çoğunlukla bir süre sonra kendi kendilerine sönümlenmektedir. Midilli deprem fırtınası da, şimdiden sönümlenmeye başlamıştır. Ancak, bu yazıyı kaleme aldığım 15 Ocak 2023 tarihinden sonra da orta büyüklükte depremler meydana gelebilir ve deprem fırtınasının tam olarak sona ermesi aylar sürebilir. Bu süre zarfında meydana gelecek depremlerden endişe etmemeli, olağan deprem aktivitesi olarak değerlendirmeliyiz.

Midilli Adası’nda Yaşanan Tarihsel Depremler

Yunanistan’a bağlı Midilli Adası, ya da Yunanca karşılığı ile Lesvos Adası (Lesbos olarak da yazılır), tarihi boyunca birçok yıkıcı depreme sahne olmuştur. Ege Denizi’nin aktif depremselliğinin tipik yansıması olan depremlerin nedenlerinden biri de, adanın kuzeyinden geçerek Ege Denizi’ne dalan Kuzey Anadolu Fayı‘dır.

Nitekim, Midilli Adası da, kuzeyden güneye ilerleyen Agia Paraskevi Fayı ile adeta bıçak gibi kesilmiştir. Tarihinde birçok yıkıcı deprem yaşayan adanın depremlerine kısaca bir göz atalım:

• M.S. 155 Midilli Depremi: Adanın kuzeyinde meydana gelen bu deprem, büyük hasara neden oldu. İzmir’de de yıkıma neden olan 155 depremi, Efes’ten dahi hissedildi.
• 6 Ağustos 1383 Midilli Depremi: Adanın Midilli şehrinde hasara neden olan depremde, Midilli Kalesi yıkıldı ve yaklaşık 40 Cenevizli hayatını kaybetti.³
• 27 Şubat 1636 Midilli Depremi: Bu depremde de, adada sınırlı hasar meydana geldi.
• 10 Eylül 1688 Ege Depremi: Midilli ve İzmir’de hasara neden olan depremin, İstanbul’dan dahi hissedildiği iddia edilmektedir.
• 11 Ekim 1845 Midilli Depremi: 9 Ekim’deki öncü depremlerden sonra 11 Ekim’de meydana gelen bu depremin 30 saniye sürdüğü kayıtlara geçmiştir. İzmir, Çanakkale ve İstanbul’dan dahi hissedilen depremde, adadaki birçok yapı zarar görmüş ve yıkılmıştır. 16 Ekim 1845 tarihinde, kuvvetli bir artçı şok meydana gelmiş ve bu da Ege Bölgesi’nde geniş bir alanda hissedilmiştir.
• 22 Temmuz 1865 Midilli Depremi: Depremin merkez üssünün Midilli Adası üzerinde mi yoksa Behramkale bölgesinde mi olduğu tam bilinmemektedir. Ancak, tarihsel kayıtlarda Midilli depremi olarak geçmektedir.

Bu depremler arasında, günümüze en yakın olan ve hakkında en fazla bilgi bulunan 7 Mart 1867 depremini ayrıca ele almak faydalı olacaktır:

7 Mart 1867 Midilli Depremi

Midilli Adası’nı son 200 yılda en çok etkileyen bu deprem, yanal atımlı Agia Paraskevi fayı üzerinde gerçekleşmiş ve en şiddetlisi 6,5 – 7 büyüklüğü arasında gerçekleşmiş 4 alt depremden oluşmuştur. Depremlerde 550 kişi hayatını kaybetmiş ve 10.000’i aşkın bina çeşitli düzeyde hasar görmüştür. Depremden sonra, Ege Denizi’nde tsunami oluşmuş ve bu da gerek adada, gerekse Anadolu sahillerinde hasara neden olmuştur.

Günümüzde Midilli Adası’nı ve bölgeyi etkileyecek bir deprem olma riskini incelemek için, geçmiş depremlere bakabiliriz. Bu konuda, antik dönemde yaşanan depremlerin kaydı olmadığı için, elimizde sadece son 2000 yıla ait tutarlı olmayan kayıtlar mevcut. Yukarıdaki deprem listesi de, maalesef tüm depremleri içermemekte. Ancak, 1865 – 1867 – 1886 Midilli deprem serisi ve 1919 – 1939 – 1944 Ege – Anadolu depremleri arasında bir ilişki kurulduğunda, bölgenin benzer deprem dinamiklerine sahip olduğu anlaşılabilir.⁵

Anadolu tarafındaki depremlerin ortalama 250 – 300 yıllık tekrarlama periyodu olduğunu tarihsel kayıtlardan biliyoruz. Midilli Adası’ndaki Agai Paraskevi fayı da tıpkı kuzeyindeki Behramkale fayı gibi yanal atımlı olduğundan, benzer bir tekrarlanma aralığı olduğunu sonucuna varılabilir. Dolayısı ile, Ege Bölgesi için yakın gelecekte Midilli Adası kaynaklı şiddetli bir deprem beklenmemektedir.

Sonuç: Midilli Deprem Fırtınası

Midilli deprem fırtınası, özellikle Ege Bölgesi ve Ege Denizi’nde sıkça yaşanabilecek olağan deprem aktivitesi olarak değerlendirilmelidir. Bu depremlerin ardından büyüklüğü 6’nın üzerinde bir deprem, şu an için beklenmemektedir. Önümüzdeki günlerde, büyüklüğü 4 ile 5,5 arasında değişebilecek depremler meydana gelme ihtimali olsa da, bunların sıklığı azalacak ve bölge 7 Ocak 2023 öncesi sakinliğe dönecektir.

Özellikle sosyal medyada yaygın olarak görülen deprem söylentileri, depremlerin önceden tahmin edilmesi mümkün olmadığından safsatadan ibarettir. Bunlara inanıp korkuya kapılmamalı ve deprem anında yapılması gerekenler yazımı okuyarak Çök – Kapan – Tutun yöntemini öğrenerek depremlere hazırlanmalısınız. Bu yöntem ile, deprem anında bulunduğunuz ortamda meydana gelebilecek yaralanmalardan korunabilirsiniz.

Kaynaklar:

1. United States Geological Survey
2. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü
3. Earthquakes in the Mediterranean and Middle East A Multidisciplinary Study of Seismicity up to 1900 by Nicholas Ambraseys, Cambridge University Press
4. INCORPORATING DIFFERENT SOURCE RUPTURE CHARACTERISTICS INTO SIMULATIONS OF STRONG GROUND MOTION FROM THE 1867, M7.0 EARTHQUAKE ON THE ISLAND OF LESVOS, Article
5. ROMA DÖNEMİ’NDE BATI ANADOLU’DA (ASIA EYALETİ’NDE) MEYDANA
   GELEN DEPREMLER – Akdeniz Üniversitesi, Makale