Tektonik deprem, yer kabuğundaki hareketlerin neden olduğu depremlerdir. Dünyamızın katmanları vardır. Bu katmanların bazıları eriyik haldeki kayaçlardan oluşurken, bazıları da katı haldedir. Yeryüzünün ayak bastığımız kısmını oluşturan kabuk kısmı, katıdır. Bu tabakaya Litosfer adı da verilmektedir. Depremler de Litosfer’de meydana gelir.
Litosfer üzerinde, 7 büyük tektonik levha ve bazı küçük levhalar, sürekli olarak hareket halindedir. Bu hareketler, levhaların birbirleriyle sürtünmesi, çarpışması veya ayrılması sonucu gerçekleşir. Bu sırada biriken enerji, fay hatları boyunca aniden serbest kalır ve deprem oluşur.
Levhalar, sürekli olarak hareket halindedir ve bu hareketler, depremler, dağ oluşumu, volkanik aktiviteler, deniz seviyesi değişimleri gibi birçok doğal olaya neden olur. Levha tektoniği teorisi, kabuk hareketlerinin nedenlerini açıklamak için, dünyanın iç kısmındaki termal ve diğer fiziksel süreçlerle birleştirilir.
Dünya üzerindeki levhalar, iki tür hareket yapar: Birbirine doğru itilme (konverjant levha sınırı), birbirinden uzaklaşma (diverjant levha sınırı) veya kayma (transform levha sınırı). Levhaların birbirine doğru itilmesi, genellikle bir levhanın diğerinin altına girdiği ve magma ürettiği yerde depremler ve volkanik faaliyetlerin meydana geldiği yerlerde gerçekleşir.
Levhaların birbirinden uzaklaşması, genellikle yeni okyanus tabanının oluştuğu yerlerde gerçekleşir ve volkanik faaliyetler daha yaygın olarak görülür. Levhaların kayması, genellikle iki levhanın yan yana olduğu yerlerde gerçekleşir ve şiddetli depremlere neden olabilir.
Levha tektoniği, deprem ve volkan gibi doğal afetleri anlamamıza ve öngörmemize yardımcı olur. Bu teori, aynı zamanda yeryüzü şekillerinin, kıta hareketlerinin ve okyanus kabuğunun oluşumunu da açıklar.
Türkiye Tektonik Deprem Bölgeleri
Ülkemiz bir deprem ülkesidir. Anadolu’nun kuzeyinden, Karadeniz’e paralel olarak geçen, Erzincan’ın doğusundan başlayıp batıda Ege Denizi’ne kadar uzanan Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu’da, Bingöl’de başlayıp Hatay’a kadar devam eden ve en son Kahramanmaraş depremlerine neden olan Doğu Anadolu Fayı‘nın yanısıra, Batı Anadolu’da Ege fay sistemi bulunmaktadır.
Özellikle Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fayı, Anadolu yarımadasının giderek batıya ilerlemesine neden olmaktadır. Güneyden Afrika ve Arabistan levhalarının kuzeye doğru yaptığı sıkıştırma sonucu ülkemizde depremler meydana gelmekte ve batıya doğru kaymaktayız.
Kuzey Anadolu Fayı (KAF) ve Doğu Anadolu Fayı (DAF) yanal atımlı sistemler olduğu için, bu bölgelerde çok yüksek şiddette depremler meydana gelmektedir. Ege Bölgesi’nde daha çok normal fay ve ters fay sistemleri bulunduğu için, görece daha düşük büyüklükte ama yine de yıkıcı depremler gerçekleşebilir.
