Deprem tahmini yapanlar genellikle herhangi bir bilimsel veriye dayanmadan, sadece kendi kafalarına göre uydurdukları bir takım göstergelere göre tahmin yapıp yayınlamakta ve bu şekilde halkımızın deprem hassasiyetlerini sömürerek, onları paniğe sürüklemektedir. Günümüzde, başta Japonya ve ABD’de yapılan tüm çalışmalar, depremlerin önceden tahmin edilemeyeceğini göstermektedir.
Başlıklar
Deprem Tahmin Edilebilir Mi?
Hayır, depremler tahmin edilemez. Son zamanlarda maalesef birçok deprem tahmin sitesi ve sosyal medya hesabı ortaya çıktıysa da, bunların hiçbiri bilimsel verilere dayanarak tahmin yapmamaktadır. Bu nedenle, bu deprem tahminleri Twitter üzerinde sadece daha fazla hit almak için yayınlanmaktadır ve gerçekliği yoktur. Amerikan Yer Bilimleri Enstitüsü USGS de, depremlerin tahmin edilemeyeceğini söylüyor.
Büyük Deprem Olacağı Nasıl Anlaşılır?
Eğer sismolojik açıdan çok sakin bir bölgede, belirli bir zaman aralığında çok sık ve dikkat çekici bir deprem aktivitesi gözlemlenirse, burada bir deprem olacağından şüphelenilebilir ancak bu da kesin bir gösterge değildir. Deprem fırtınası dediğimiz, kısa sürede orta büyüklükte birçok depremin gerçekleşip sonra geçtiği pek çok vaka gözlemlenmiştir. Örneğin, 5- 7 Şubat 2017 tarihlerinde, Çanakkale’nin Ayvacık ilçesinde meydana gelen deprem fırtınasının ardından büyük deprem gerçekleşmemiştir. Bu depremler, öncü deprem olarak kayda geçmemiştir.
Ayrıca, deprem öncesi bulutların dizilişine bakarak deprem tahmini yapmak mümkün değildir. Deprem, havanın çok bulutlu olduğu kış aylarında da gerçekleşir, havada hiç bulut olmayan yaz aylarında da. Tıpkı deprem sıcağı gibi, deprem bulutları da bir safsatadır.
Deprem Bulutu Nasıl Olur?
Deprem bulutu, yukarıda da açıkladığımız gibi bir safsatadır. Bu doğal afet gerçekleşmeden önce gökyüzünde olağandışı herhangi bir bulut aktivitesi gözlemlenmez. Bunu iddia edenler, deprem olduğu zamanlardaki bulut hareketlerine dikkat eder ancak bu bulut hareketleri, normal zamanlarda da gerçekleşmektedir. Yani, tamamen tesadüfi durumlar üzerinden deprem habercisi bulutlar başlığı ile halkı korku ve paniğe sevketmektedirler.
Hangi Bulutlar Deprem Habercisidir?
Daha önce de açıkladığımız gibi, deprem olmadan önce bulutlar farklı bir davranış sergilemez. Son yıllarda, GeoCosmo isimli bir site üzerinden bu konuda yayınlar yapan Ronald Karel, deprem öncesinde bulutların hareketlerinden depremin öngörülebileceğini iddia etmekte.
Ancak sitede yaptığı ve en başta fizik bilimi ile çelişen yayınların yanında, hiçbir tutmuş deprem tahmini bulunmuyor. Sosyal medya üzerinden sürekli Türkiye’ye de tweetler atan Karel, birçok deprem tahmini yapmış olmasına rağmen, bugüne kadar tek bir depremi doğru tahmin edemedi. Bu da, deprem tahmini kavramının aslında ne kadar bilim dışı olduğunu göstermek için kanıtlardan biri. Ayrıca, Ronald Karel’in USGS ile bağlantılı çalıştığı iddiası da doğru değil, çünkü USGS’in resmi sitesinde deprem bulutları ve deprem havası kesin olarak yalanlanıyor.
Kuşlar Deprem Olacağını Hisseder Mi?
Japonya’da yapılan birçok araştırmada, kuşların deprem öncesi herhangi bir uyarıda bulunmadığı, yani hareketlerinde değişim olmadığı gözlemlenmiştir. Dolayısı ile, kuşlar üzerinden deprem tahmini yapmak mümkün değildir. Kedi ve köpeklerin kimi zaman depremleri gerçekleşmelerinden birkaç saniye önce haber verdikleri görülmüşse de, bu olay her depremden önce gerçekleşmediği, yani tekrarlamadığı için herhangi bir bilimsel değere sahip değildir.
Kediler Deprem Olacağını Hisseder Mi?
Kediler deprem olacağını önceden hissetmez. Deprem olurken, ilk ulaşan P dalgaları daha hafif ve zor hissedilir. Kediler ve köpekler, yere yakın olduklarından bu dalgaları bizden önce hissedebilir. Yani, kediler aslında deprem olurken bizim henüz hissetmediğimiz ilk hafif dalgaları hisseder. Bunu da, kedilerin depremi önceden hissetmesi olarak yorumlarız. Gerçekte, kediler depremi önceden değil, deprem olmaya başladığı ilk anda hisseder.
Depremi Hisseden Köpek Ne Yapar?
Yukarıda kedilerin depremi olmadan önce değil, olurken hissettiğini yazmıştık. Köpekler de tıpkı kediler gibi depremi ilk anlarında hissettikleri için tepki gösterir. Biz daha depremin ana dalgasını hissetmeden, köpekler hissedebilir. Bu durum da, köpeklerin depremi önceden hissetmesi olarak yorumlanır. Aslında, köpekler de depremi olmadan hissedemez.
Fare Deprem Habercisi Mi?
Farelerin yeryüzüne çıkması veya normalden daha fazla görünür olması, deprem habercisi değildir. İlaçlama faaliyetlerindeki eksiklik veya hijyen koşullarının azalmasıyla ilgili bir durumdur. Fare ve deprem ilişkisi, bugüne kadar yapılan deneylerde kanıtlanmamıştır.
Karınca Deprem Habercisi Mi?
Ülkemizde son zamanlarda çok revaçta olan başka bir hayvan üzerinden deprem tahmini yapma faaliyeti de karıncalarla ilgili. Özellikle sosyal medyada aktif olan bir kişi, karıncaların davranışlarından depremi tahmin ettiğini iddia ediyor. Ancak, karıncaların haber verdiği bir deprem tahmin edebilmiş değil.
Türkiye’de 3 – 4 büyüklüğünde depremler son derece sık şekilde gerçekleşir. Çok aktif fay kuşakları üzerinde bulunan yurdumuzda, her hafta ~4 büyüklüğünde bir deprem mutlaka gerçekleşmektedir. Ülkemizdeki deprem kuşaklarının bir veya birkaçını seçip, “burada önümüzdeki günlerde 4 büyüklüğünde deprem olacak” demek, depremi önceden bilmek değil, doğal bir olayı dile getirmektir.
Karıncalar depremi haber vermez. Yine Japonya’da yapılan birçok araştırmada, karıncaların deprem öncesi anormal herhangi bir davranışına rastlanmamıştır. Dolayısı ile, bu kişi ve takipçilerini dikkate almadan, bilim insanlarını dinlemeye devam etmek, Mustafa Kemal Atatürk’ün “hayatta en gerçek yol gösterici bilimdir” sözüyle de uyuşmaktadır.
Evi Karınca Basması Deprem Habercisi Mi?
Hayır, evi karınca basması deprem habercisi değildir. Karıncalar, çok çeşitli nedenlerden dolayı evleri basar. Bunlar, kanalizasyon sisteminde taşma, onları avlayan fare gibi hayvanların çoğalması veya yaşam alanlarının bozulmasıdır.
Tavuklar Depremi Hisseder Mi?
Tıpkı kediler ve köpekler gibi, tavuklar da yer seviyesinde yaşadıkları ve zemin ile doğrudan temas ettikleri için, depremin ilk dalgasını, yani P dalgasını hissederek huzursuzlanabilir. Ancak bu durum da, daha önce anlattığımız gibi depremi önceden hissetme değildir. Depremi, deprem anında insanlardan önce hissetmektir.
Depremi İlk Kim Hisseder?
Çeşitli hayvanların depremi olmadan önce hissedemediğini açıkladık. Dolayısı ile, hangi hayvanlar depremi önceden anlar sorusunun cevabı, hiçbiri şeklindedir. Peki, depremi ilk kim hisseder? Depremi, ilk hissedenler merkez üssüne en yakın konumda bulunan sismograflar ve insanlar hisseder.
Kar Yağarken Deprem Olur Mu?
Deprem ve hava ilişkisi yoktur. Tıpkı sıcak hava ve deprem ilişkisi gibi, soğuk hava da depremle ilgili değildir. Nasıl deprem sıcağı diye bir şey yoksa, deprem soğuğu diye bir şey de yoktur. Bunu anlamak için, 12 Kasım 1999 Düzce depremini hatırlayalım. Havanın son derece soğuk olduğu bir dönemde yaşanmış ve ölümlerin bir kısmı sobalardan çıkan yangınlar nedeniyle olmuştu.
Benzer şekilde, 27 Aralık 1939 Erzincan depremi de kışın, kar yağarken olmuş ve çok sayıda insan donarak hayatını kaybetmişti. Dolayısı ile, kar yağarken deprem olabilir veya olmayabilir. Kar yağışı, depremle ilgili değildir.
Deprem Hep Neden Gece Oluyor?
Sözde deprem tahmini yapanların en büyük savlarından biri de depremlerin gece olacağıdır. Örneğin, 26 Eylül 2019 Silivri depreminin ardından, gece büyük deprem olacağı söylentileri yayılmıştı. Oysa, bu depremin kendisi öğleden sonra gerçekleşmişti.
Benzer şekilde, 30 Ekim 2020 İzmir depremi de öğleden sonra gerçekleşmişti. Bu söylentilerin en büyük nedeni, 17 Ağustos Marmara depreminin gece olmasıdır. Depremler, yer kabuğu gerilimi daha fazla taşıyamadığında meydana gelir. Bu bir anlık bir olaydır. Depremler yerin en az 5 – 10 km altında meydana gelir. Bu derinlikte, gece ve gündüz gibi kavramlar yoktur. Ayrıca, depremlerin takvimi de olmaz. Bu nedenle, depremler sadece gece oluyor demek, hatalı bir çıkarımdır.
Kırmızı Ay Deprem Habercisi Mi?
Kırmızı ay, seyrek gerçekleşen güzel bir doğa olayıdır. Ancak, tıpkı ay tutulması gibi, dünyamız üzerinde herhangi bir etkisi yoktur ve depremi tetiklemez. Bu nedenle, bu güzel doğa olayının keyfini çıkarabilirsiniz. Kırmızı ay, deprem habercisi değildir.
Ay Tutulması Depremi Tetikler Mi?
Hayır, ay tutulması depremi tetiklemez. Ay, dünyamız üzerinde zaten gel-git olayı ile oldukça etkilidir ancak gel-git öncesinde veya sonrasında deprem olmaz. Ay tutulması depreme sebep olur mu sorusuna, hayır diyebiliriz.
Güneş Tutulmasından Sonra Deprem Olur Mu?
Güneş tutulması ve deprem ilişkisi, 17 Ağustos 1999’dan beri gündemimizde. 11 Ağustos 1999 güneş tutulmasından 6 gün sonra olan Marmara Depremi, insanlarda bu korkuya neden oldu. Oysa, bu tarihten sonra ülkemizde 29 Mart 2006’da ve 25 Kasım 2022’de de güneş tutulmaları oldu ve bunların ardından büyük deprem meydana gelmedi.
Deprem Olmadan Önce Sis Olur Mu?
Deprem tahmini yaptığını iddia edenlerin başka bir iddiası da budur. Sis, soğuk su ile sıcak hava karşılaştığında gerçekleşen bir meteoroloji olayıdır. Depremle herhangi bir ilişkisi yoktur.
Sonuç
Depremler, her gün gerçekleşebilecek doğa olaylarıdır. Bugünün teknolojisi ile depremleri önceden tahmin etmek mümkün değil. Biz insanlar olarak, depreme hazır olmalıyız. Depreme hazır olmak için, yapılarımızı sağlamlaştırmalıyız. Bunun en doğru yolu, bilime ve bilim insanlarına güvenmektir.
Deprem tahmini yaptığını söyleyenler, korkularınızdan faydalanmaya çalışan insanlardır. Bunu sakın unutmamanızı ve depremlere hazır olmanızı tavsiye ediyorum.
Siz de düşüncelerinizi lütfen yorum olarak yazın, bizimle paylaşın.
